Lễ hội Dinh Cô được tổ chức trong ba ngày, bắt đầu từ mồng 10-12/2 âm lịch hàng năm, tại thị trấn Long Hải, Long Điền, tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu. Lễ hội được hình thành từ lòng tin và sự tín ngưỡng của người dân dành cho Cô. Lễ hội được người dân địa phương tổ chức rất trang trọng, thu hút sự quan tâm của du khách từ khắp mọi nơi đổ về.
Theo truyền thuyết, xa xưa có một cô gái tên Lê Thị Hồng Thủy, quê ở Phan Rang, cô hay đi cùng cha mình vào đi vào miền Nam trên một chiếc ghe bầu để buôn bán. Khi ghe bầu đi qua Biển Long Hải, cô thường ngắm nhìn cảnh đẹp nơi đây và ước ao được sinh sống lại nơi này. Vào một đêm bão tố, ghe của cô bị sóng biển đánh chìm, xác cô được sóng biển đưa vào bờ, nằm trên bãi cát trắng.
Cát như ôm ấp cô, và sóng vỗ dịu dàng như những cái ru cho cô nằm đó như đang ngủ say. Người dân tại đây thương xót cô gái trẻ, đã xây dựng một ngôi mộ cho cô trên đồi, dựng nên một ngôi miếu tre bên cạnh. Gọi là miếu Cô.
Sau khi khu vực này trải qua dịch bệnh, nhiều người đã chết. Trong khi dịch bệnh diễn ra nghiêm trọng, có một người đã nằm mơ thấy Cô đến báo rằng sẽ giúp dân làng vượt qua thời kỳ khó khăn này. Dân làng lập tức thắp hương cầu khấn Cô, và đúng như mong đợi, dịch bệnh đã biến mất.
Sau sự kiện đó, có một số người đã đề xuất xây dựng am thờ cúng để hy vọng rằng Cô sẽ phù hộ cho dân làng có cuộc sống phát đạt và an bình. Và cứ như vậy, sau mỗi lần người dân ra khơi, cá tôm luôn đầy ắp thuyền bè nên người dân lại càng tin tưởng vào sự nhiệm màu của Cô. Biết ơn sự linh thiêng phù hộ cứu giúp của Cô. Ngư dân Long Hải dường như dường như có thêm động lực tinh thần để đối mặt với những khó khăn và gian khổ. Những thành tựu của họ thường được gán cho sự linh thiêng của Cô.
Sự tôn kính mà người dân nơi đây dành cho Cô đã trở thành một phong tục, một tín ngưỡng của dân Long Hải, trong đó chứa đựng khát vọng và niềm tin mãnh liệt vào một cuộc sống thanh bình và thịnh vượng. Qua thời gian, các ngư dân địa phương đã bắt đầu tôn kính bà, tổ chức các nghi lễ và lễ hội. Chính vì vậy, cứ vào tháng 2 âm lịch hàng năm, lễ hội Dinh Cô lại được diễn ra hết sức trang trọng và linh đình từ ngày 10 -12/2 theo các nghi thức cổ truyền.
Có thể nói, đây là một sự kiện văn hóa với sự tham gia đông đảo. Ngày vía cô đã trở thành một lễ hội lớn, thu hút nhiều khách từ các tỉnh khác nhau. Có nhiều đội múa lân và dàn nhạc ngũ âm từ các tỉnh Nam bộ đến để biểu diễn. Trong ngày hội, nghi thức cầu an diễn ra tại chính điện vào đêm trước đó. Ngoài ra, một đêm hội hoa cũng được tổ chức tại khu vực bên ngoài. Lễ rước diễn ra vào sáng ngày 12, có hàng chục chiếc ghe thuyền được trang trí đẹp mắt với mong muốn cầu nguyện cho trời yên bể lặng và nhiều tôm cá.
Lễ hội này thu hút hàng nghìn người tham gia vào một loạt các nghi lễ và buổi lễ truyền thống phản ánh di sản văn hóa phong phú của khu vực. Sự kiện này không chỉ là một dịp tâm linh mà còn là một điểm thu hút du lịch quan trọng, góp phần thúc đẩy kinh tế địa phương và niềm tự hào của cộng đồng. Người bảo vệ ngư dân và là người giữ gìn biển cả.
Tại Lễ hội Dinh Cô, sẽ có 2 phần nghi thức được diễn ra là Phần lễ và Phần hội. Phần Lễ thường diễn ra trong không khí trang trọng và linh thiêng. Lễ hội bắt đầu bằng lễ rước kiệu, trong đó người dân sẽ rước kiệu có hình tượng của Dinh Cô về nơi tổ chức lễ hội. Sự kiện này góp phần thể hiện lòng tôn kính của người dân đối với Cô. Những người tham gia lễ rước thường ăn mặc trang phục truyền thống, cùng nhau hòa vào không khí trang nghiêm, tạo nên hình ảnh đẹp mắt và giàu tính văn hóa.
Tiếp theo là lễ cúng tế, diễn ra tại các bàn thờ được bài trí đẹp mắt. Những nghi thức cúng bái bao gồm việc dâng hoa quả, bánh trái, và các món ăn truyền thống để kính dâng lên Cô. Những món đồ này không chỉ thể hiện lòng thành kính mà còn phản ánh nền văn hóa ẩm thực phong phú của vùng biển. Các nghi thức này thường được thực hiện bởi các vị chức sắc, những người có uy tín, qua đó giúp tăng thêm sự trang trọng cho lễ hội. Sáng sớm ngày chính lễ (12/2 âm lịch), đoàn ghe thuyền sẽ quay hướng ra biển để thực hiện lễ Nghinh Cô. Chiếc ghe được chọn dẫn đầu là chiếc ghe của ngư dân được coi là đi biển giỏi nhất trong năm.
Một phần không thể thiếu trong lễ hội Dinh Cô là nghi thức thả đèn hoa đăng. Điều này không chỉ mang tính tâm linh mà còn có ý nghĩa biểu tượng cho việc cầu mong bình an và may mắn cho tất cả mọi người. Những chiếc đèn hoa đăng phát sáng trong đêm tối tạo nên khung cảnh huyền ảo, thu hút nhiều du khách tham gia. Đây là lúc mọi người cùng nhau cầu nguyện và chia sẻ những điều tốt đẹp cho nhau, khẳng định tinh thần đoàn kết và sẻ chia.
Ngoài phần lễ, phần hội tại Lễ hội Dinh Cô cũng thu hút sự quan tâm của đông đảo du khách và người dân địa phương. Phần hội diễn ra trong những ngày tiếp theo của lễ hội, với nhiều hoạt động phong phú và đa dạng. Một trong những hoạt động nổi bật nhất là các trò chơi dân gian. Những trò chơi này không chỉ mang lại niềm vui mà còn giúp gắn kết các thành viên trong gia đình và cộng đồng lại với nhau, tạo nên sự gắn bó bền chặt giữa các thế hệ.
Bên cạnh đó, phần hội còn có các tiết mục văn nghệ đặc sắc. Những màn biểu diễn ca múa nhạc dân gian, những câu chuyện cổ tích và truyền thuyết của người dân địa phương được tái hiện sống động, giúp bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân gian. Những nghệ sĩ thực hiện các tiết mục này thường là những người có tài năng trong cộng đồng, điều này không chỉ tạo ra không khí vui tươi mà còn khẳng định bản sắc văn hóa riêng biệt của vùng miền.
Lễ hội Dinh Cô cũng là dịp để quảng bá văn hóa và du lịch của vùng Bà Rịa – Vũng Tàu. Các gian hàng trưng bày sản phẩm thủ công truyền thống, đặc sản địa phương như hải sản tươi sống, nước mắm, và các mặt hàng lưu niệm đều thu hút du khách. Những hoạt động này giúp kích thích kinh tế địa phương, đồng thời tạo ra cơ hội để người dân giao lưu, học hỏi và nâng cao nhận thức về văn hóa địa phương.
Trong những năm gần đây, Lễ hội Dinh Cô đã không ngừng được phát triển và mở rộng. Sự kết hợp giữa lễ hội truyền thống và các hoạt động hiện đại, như các chương trình biểu diễn nghệ thuật, đã làm cho lễ hội trở nên hấp dẫn hơn. Nhiều du khách trong và ngoài nước đã đến tham gia, tạo nên một bức tranh lễ hội đa dạng, phong phú, và mang tính hội nhập cao. Trong tương lai, nếu chúng ta biết cách bảo tồn và phát triển lễ hội một cách hợp lý, Lễ hội Dinh Cô sẽ tiếp tục là một điểm đến hấp dẫn và đáng tự hào của văn hóa của tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu nói riêng và Việt Nam nói chung.
Đức Dần/ Ban Phóng viên – Chuyên đề
