Ngày cá tháng 4, hay còn được gọi là ngày nói dối, đã trở thành một ngày lễ thú vị trên toàn thế giới. Từ những trò đùa vui vẻ, nhẹ nhàng trở thành một phần của văn hóa giải trí. Thế nhưng những năm trở lại đây, ngày cá tháng tư này dần dần bị biến tướng, đặc biệt trong bối cảnh mạng xã hội phát triển nhanh chóng. Giới trẻ hiện nay, đặc biệt là các tiktoker nổi tiếng đang tận dụng ngày này để tạo ra những trò đùa lố lăng gây chú ý, “câu fame” gây trah cãi.
Từ ngày đùa vui vẻ biến tướng thành những trò lố gây chú ý
Trước hết, ngày cá tháng 4 bắt nguồn từ những truyền thống lâu đời, nơi mà mọi người thường bày trò trêu chọc những người xung quanh. Tuy nhiên, với sự bùng nổ của công nghệ thông tin, đặc biệt là mạng xã hội, cách thức truyền tải những trò đùa đã thay đổi đáng kể. Ngày nay, nhiều người trẻ tuổi sử dụng các nền tảng như Facebook, Instagram và TikTok, … để chia sẻ các video, hình ảnh hay bài viết nhằm mục đích gây cười. Một số trò đùa có thể là vô hại và mang tính giải trí, nhưng cũng có không ít những trò đùa lại mang tính chất xúc phạm hoặc gây tổn thương đến người khác.
Một trong những xu hướng đáng chú ý là sự gia tăng của các trò đùa trực tuyến mang tính chất giật gân. Một số người trẻ đã tạo ra các video giả mạo, thông báo sai sự thật về các sự kiện nổi bật, thường là về các nhân vật nổi tiếng hay các sự kiện quan trọng.
Ví dụ, vào năm 2024, tiktoker Phạm Thoại đã đăng tải toàn bộ quá trình lễ cưới của mình, lễ cưới diễn ra với đầy đủ các nghi thức và mời nhiều hàng xóm, bạn bè, nhân vật có tiếng trên mạng xã hội đến tham dự. Việc tiktoker này đăng tải sự kiện của chính mình làm rất nhiều người theo dõi mạng xã hội chúc mừng, dành nhiều lời khen cho đám cưới, cho sự đẹp đôi của cô dâu chú rể. Thế nhưng, chỉ vài ngày sau đó, tiktoker Phạm Thoại lại gây phẫn nộ khi thông báo rằng, đám cưới của anh chỉ là trò đùa vui nhân ngày cá tháng 4.
Hệ quả là nhiều người theo dõi đã rất hoang mang và bức xúc khi phải đối mặt với thông tin sai lệch này. Một sự kiện có ý nghĩa của đời người lại bị tiktoker này lấy ra câu view. Những động thái như vậy không chỉ làm xáo trộn tâm lý cộng đồng mà còn đặt ra câu hỏi về trách nhiệm của những người đăng tải thông tin. “Đến đám cưới của mình mà còn đem ra làm trò giả mạo được thì nên tin tưởng gì ở con người này”, đó là một trong những ý kiến được người dùng mạng xã hội “bấm like” nhiều nhất.
Sự phát triển của mạng xã hội đã tạo ra một môi trường khiến cho những trò đùa có thể dễ dàng lan truyền và tiếp cận một lượng lớn người dùng. Trong khi ngày cá tháng 4 truyền thống thường chỉ được thực hiện trong một ngày và giới hạn trong một không gian nhất định, ngày nay mọi người có thể lan truyền những trò đùa của mình một cách nhanh chóng, không giới hạn về thời gian và không gian. Điều này dẫn đến việc nhiều trò đùa trở nên cực đoan và mang tinh thần đua tranh hơn, với mong muốn thu hút sự chú ý và tương tác từ người khác. Kết quả là, một số người đã sẵn sàng đi xa hơn để tạo ra những trò đùa sốc hơn, khiến mọi người đôi khi cảm thấy không thoải mái hoặc tức giận.
Bên cạnh đó, sự biến tướng của ngày cá tháng 4 cũng phản ánh một phần tâm lý xã hội hiện đại. Giới trẻ đang sống trong một thời đại mà sự chú ý và tương tác trên mạng xã hội có thể mang lại cảm giác hài lòng và công nhận. Do đó, một số bạn trẻ có thể cảm thấy bị áp lực phải tạo ra nội dung mới mẻ và gây sốc để thu hút sự chú ý. Hậu quả là, những trò đùa mang tính chất xúc phạm thậm chí còn xuất hiện nhiều hơn, khiến cho ngày cá tháng 4 trở thành một dịp đáng lo ngại hơn là một ngày vui vẻ như đúng nghĩa.
Cần giáo dục cho giới trẻ về cách sử dụng mạng xã hội một cách có trách nhiệm
Trong bối cảnh này, vai trò của giáo dục và nhận thức cộng đồng rất quan trọng. Các bậc phụ huynh và nhà trường cần chủ động giáo dục cho giới trẻ về cách sử dụng mạng xã hội một cách có trách nhiệm. Việc dạy dỗ những giá trị như sự đồng cảm, lòng tôn trọng và trách nhiệm cá nhân sẽ giúp giới trẻ nhận thức rõ hơn về hậu quả của hành động của mình. Chỉ khi có sự hiểu biết đầy đủ về những rủi ro và hệ lụy của những trò đùa độc hại, giới trẻ mới có thể có cách tiếp cận phù hợp hơn với ngày cá tháng 4.
Cuối cùng, việc mở rộng nhận thức xã hội về ngày cá tháng 4 và ý nghĩa của nó cũng cần được thực hiện. Các tổ chức xã hội, cơ quan truyền thông cũng nên chủ động đăng tải những nội dung tuyên truyền, nâng cao nhận thức về những trò đùa yếu tố tiêu cực, đồng thời khuyến khích những trò đùa mang tính tích cực và xây dựng. Việc thu hút sự chú ý không nhất thiết phải đi kèm với sự nhạo báng hay tổn thương người khác.
Ngày cá tháng 4 đã trải qua nhiều biến đổi lớn và hội nhập vào xã hội hiện đại một cách sâu sắc. Mặc dù ngày này vẫn còn là một dịp để giải trí, nhưng sự biến tướng trong cách thức tổ chức và thực hiện đã khiến nó trở thành một vấn đề cần được nhìn nhận một cách nghiêm túc. Trong tương lai, hy vọng rằng các trò đùa sẽ trở lại với tinh thần tích cực, góp phần mang lại những tiếng cười mà không làm tổn thương bất kỳ ai. Chúng ta có thể cùng nhau làm cho ngày cá tháng 4 trở thành một ngày vui vẻ thực sự, đúng chất và đầy ý nghĩa trong bối cảnh của xã hội hiện đại.
Hữu Rin/ Ban Phóng viên – Chuyên đề
