Tình hình kinh tế toàn cầu biến động, cùng với những thách thức nội tại của thị trường lao động Việt Nam, đã tạo ra một bức tranh ảm đạm cho sinh viên mới tốt nghiệp. Rất nhiều sinh viên vừa ra trường đang rất băn khoăn, lo lắng về tình trạng thất nghiệp tràn lan, đặc biệt là những khó khăn khi họ phải đối mặt với lựa chọn ở lại TP. HCM tìm kiếm cơ hội hay trở về quê hương trong sự bế tắc.
“Tốt nghiệp xong, em không biết đi đâu, làm gì”
Theo Cục Thống kê, tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên 15-24 tuổi quý I năm 2025 là 7,93%, so với quý trước và cùng kỳ năm trước tỷ lệ này có giảm nhưng không đáng kể (tương ứng mức giảm 0,03 và 0,06 điểm phần trăm).
Tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên ở khu vực thành thị là 11,06%, cao hơn 4,74 điểm phần trăm so với khu vực nông thôn. So với quý trước, tỷ lệ này tăng ở khu vực thành thị (tăng 2,04 điểm phần trăm) và giảm ở khu vực nông thôn (giảm 1,08 điểm phần trăm). Điều này cho thấy sinh viên mới tốt nghiệp là một trong những đối tượng dễ bị tổn thương nhất trên thị trường lao động.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này. Đầu tiên, sự mất cân đối giữa cung và cầu lao động là một yếu tố quan trọng. Nhiều ngành nghề đào tạo không đáp ứng được nhu cầu thực tế của thị trường, dẫn đến tình trạng sinh viên ra trường không có việc làm hoặc phải làm trái ngành. Thứ hai, kỹ năng và kinh nghiệm làm việc của sinh viên còn hạn chế. Nhiều sinh viên thiếu kỹ năng mềm, kỹ năng làm việc nhóm, kỹ năng giải quyết vấn đề, và kinh nghiệm thực tế, khiến họ gặp khó khăn trong việc cạnh tranh với các ứng viên khác. Thứ ba, sự cạnh tranh gay gắt trên thị trường lao động cũng là một thách thức lớn. Số lượng sinh viên tốt nghiệp mỗi năm ngày càng tăng, trong khi số lượng việc làm mới không tăng tương ứng, dẫn đến tình trạng cạnh tranh khốc liệt để giành lấy những vị trí làm việc ít ỏi.
“Tốt nghiệp rồi mà em không dám về quê. Ba mẹ em nghĩ học đại học xong sẽ có việc làm liền, mà giờ em đi làm part-time lương 4 triệu còn chưa đủ tiền thuê trọ và ăn uống hàng tháng. Mà công việc part -time lại là công việc tay chân nên sau giờ làm em chỉ muốn nghỉ ngơi để có năng lượng cho ngày làm việc tiếp theo. Cứ như vậy không biết bao giờ mới tìm được công việc chính”, bạn Thúy Hằng, sinh viên một trường ĐH trên địa bàn Q12 bày tỏ.
Còn với Huyền, một sinh viên vừa tốt nghiệp lại cho biết: “Ngành em học khó xin việc lắm. Có nơi trả lương khởi điểm chỉ 5 triệu, bắt thử việc 2 tháng không lương. Em đã rải CV gần 20 chỗ rồi, mà phản hồi lại gọi phỏng vấn chỉ đếm trên đầu ngón tay, chính sách cho nhân viên mới lại quá khắt khe, khó trụ nổi”.
Ở lại TP. HCM: Cơ hội và thách thức
TP. HCM – trung tâm kinh tế lớn nhất của Việt Nam, vẫn là điểm đến hấp dẫn đối với nhiều sinh viên mới tốt nghiệp. Thành phố này mang đến nhiều cơ hội việc làm hơn so với các tỉnh thành khác, đặc biệt là trong các ngành dịch vụ, công nghệ thông tin, tài chính, và bất động sản. Tuy nhiên, ở lại TP. HCM cũng đồng nghĩa với việc đối mặt với nhiều thách thức.
Chi phí sinh hoạt ở đây rất đắt đỏ, bao gồm chi phí thuê nhà, ăn uống, đi lại, và các chi phí sinh hoạt khác. Điều này gây áp lực lớn lên tài chính của sinh viên mới ra trường, đặc biệt là những người không có sự hỗ trợ từ gia đình. Bên cạnh đó, sự cạnh tranh việc làm ở đây cũng rất khốc liệt. Sinh viên phải cạnh tranh với những ứng viên có kinh nghiệm, kỹ năng, và mối quan hệ tốt hơn. Cuộc sống đầy áp lực và căng thẳng. Sinh viên phải đối mặt với áp lực công việc, áp lực tài chính, và áp lực hòa nhập vào một môi trường sống mới.
Về quê: Tìm kiếm sự ổn định hay chấp nhận tụt hậu?
Trở về quê hương là một lựa chọn khác mà nhiều sinh viên cân nhắc. Về quê giúp sinh viên tiết kiệm chi phí sinh hoạt, được gần gũi gia đình và bạn bè, và có thể tìm được những cơ hội việc làm phù hợp với chuyên môn của mình. Tuy nhiên, về quê cũng đồng nghĩa với việc chấp nhận những hạn chế về cơ hội phát triển nghề nghiệp.
Thị trường lao động ở các tỉnh thành thường nhỏ hẹp và ít đa dạng hơn so với TP. HCM. Sinh viên có thể gặp khó khăn trong việc tìm kiếm một công việc phù hợp với chuyên môn và đam mê của mình. Mức lương ở các tỉnh thành cũng thường thấp hơn so với ở TP. HCM. Điều này có thể khiến sinh viên cảm thấy không hài lòng và mất động lực làm việc. Môi trường làm việc ở các tỉnh thành cũng có thể khác biệt . Sinh viên có thể gặp khó khăn trong việc thích nghi với một môi trường làm việc truyền thống và ít cạnh tranh hơn.
“Ở lại thì kẹt tiền, về quê lại chẳng có việc gì phù hợp. Ba mẹ em làm nông, nghĩ em có bằng đại học là ‘thoát nghèo’ rồi. Mà ở quê giờ ai cần nhân sự truyền thông đâu.” Bạn Quốc Cường bày tỏ.
Luôn băn khoăn và trăn trở
Trước những lựa chọn khó khăn này, sinh viên mới tốt nghiệp thường rơi vào trạng thái hoang mang, lo lắng, và mất phương hướng. Họ băn khoăn không biết nên ở lại Sài Gòn để tìm kiếm cơ hội hay về quê để tìm kiếm sự ổn định. Họ lo lắng về khả năng tìm được việc làm, về khả năng trang trải cuộc sống, và về tương lai sự nghiệp của mình. Những băn khoăn này ảnh hưởng không nhỏ đến tâm lý và sức khỏe của sinh viên. Nhiều sinh viên cảm thấy căng thẳng, mệt mỏi, và mất niềm tin vào bản thân. Một số sinh viên thậm chí còn rơi vào trạng thái trầm cảm và muốn từ bỏ mọi thứ.
Tình trạng thất nghiệp tràn lan ở sinh viên mới tốt nghiệp là một vấn đề nghiêm trọng, đòi hỏi sự quan tâm và giải quyết từ nhiều phía. Việc lựa chọn ở lại TP. HCM hay về quê là một quyết định khó khăn, đòi hỏi sinh viên phải cân nhắc kỹ lưỡng giữa cơ hội và thách thức. Hy vọng rằng, với những nỗ lực chung của nhà nước, các trường đại học, doanh nghiệp, và bản thân sinh viên, tình trạng này sẽ được cải thiện trong tương lai.
Đức Khoa/ Ban Phóng viên – Chuyên đề
