Lễ hội Kỳ Yên Bến Bình Đông, một trong những lễ hội truyền thống nổi bật tại TP. HCM, diễn ra hàng năm với nhiều hoạt động phong phú và đa dạng. Diễn ra tại Đình Bình Đông, quận 8. Hàng năm, vào tháng hai âm lịch, bà con trong khắp khu vực ở các quận 8, quận 11, quận 5 và quận 4, Bình chánh và từ các vùng Cần Giuộc, Cần Đước – Long An lại bắt đầu tất bật chuẩn bị lễ vật để ngày 12-13/2 đến cúng viếng.
Lễ hội này không chỉ mang đậm nét văn hóa dân gian mà còn là dịp để người dân tôn vinh các giá trị tâm linh, giao lưu văn hóa, và củng cố tinh thần cộng đồng. Tương truyền, nơi của ngôi đình hiện nay là một cù lao ngay nhánh rẽ của dòng Kinh Đôi, thuộc quận 8, TP. HCM. Lúc bấy giờ dân cư thưa thớt, làm ăn rất khó khăn. Một hôm, có một người đã vớt được chiếc mão trôi trên rạch, người này nhìn mão bèn đoán là của một quan quân nào đó bị nạn, nên đã đưa lên gò và khấn vái.
Từ đó, vùng này đã trúng mùa liên tục, dân làng làm ăn khấm khá hẳn lên. Tin rằng là do sự linh thiêng của chủ nhân chiếc mão này, nên người trong vùng đã qui tụ về dựng nên mái đình ngày nay. Ở nơi bệ thờ chính luôn luôn có những chiếc mão mới được dân làng sùng bái dâng cúng cho đến tận thời bây giờ.
Sau nhiều lần hư hỏng do các nguyên nhân khác nhau, đến năm 1991, Đình Bình Đông mới được xây dựng lại với kết cấu bằng nguyên vật liệu nặng (bê tông – cốt sắt) nhưng kiến trúc tổng thể thì vẫn giữ nguyên vẹn như xưa. Từ đó, cứ đến ngày lễ, người dân tại đây và các khu vực lân cạnh lại nô nức tụ về Đình để chuẩn bị cho lễ hội Kỳ Yên bến Bình Đông.
Lễ hội Kỳ Yên không chỉ là cơ hội để người dân cầu nguyện cho mùa màng bội thu mà còn là dịp vui chơi, gặp gỡ, giao lưu giữa các thế hệ trong gia đình và cộng đồng. Hàng năm lễ Kỳ Yên sẽ tự diễn ra theo nghi thức được truyền tụng như đầu lễ là Túc yết, chính lễ là Đoàn (Đàn) cả diễn ra rất trịnh trọng có tế thần được gọi là lễ Thỉnh Sanh. Trong lễ sẽ có chánh bái bồi bái, học trò lễ, đào thái theo chiêng trống, kèn của nhạc mà hành lễ. Tiếp đến có lễ “hát bội” trước đó là lễ hầu thần, sau phục vụ bà con đến để chiêm bái.
Một trong những đặc sắc của lễ hội Kỳ Yên là nghi thức rước kiệu. Nghi thức này thường được thực hiện vào ban ngày, với sự tham gia đông đảo của người dân. Những kiệu được trang trí lộng lẫy, mang ý nghĩa biểu tượng cho niềm thành kính sâu sắc của người dân. Người tham gia lễ hội thường mặc trang phục truyền thống, tạo nên không khí sôi động và trang nghiêm. Ngoài nghi thức rước kiệu, lễ hội còn có các hoạt động phong phú khác như múa lân, hát bội và các trò chơi dân gian.
Dù có nhiều nét văn hóa đặc sắc, nhưng với sự phát triển nhanh chóng của xã hội, lễ hội Kỳ Yên tại bến Bình Đông cũng gặp phải nhiều thách thức trong bối cảnh hiện đại. Nhiều giá trị truyền thống dần bị mai một khi đô thị hóa phát triển. Nhiều người trẻ không còn mặn mà với lễ hội do sự bận rộn với công việc và học hành. Tuy nhiên, nhờ có sự quan tâm từ chính quyền địa phương và các tổ chức văn hóa, lễ hội Kỳ Yên đã dần được phục hồi và phát triển cho đến tận ngày nay.
Việc tổ chức quảng bá lễ hội qua các kênh truyền thông xã hội và các sự kiện văn hóa tại địa phương đã thu hút được sự quan tâm của giới trẻ. Các buổi tọa đàm về văn hóa truyền thống cũng được tổ chức để khuyến khích mọi người hiểu rõ hơn về giá trị của lễ hội và tham gia tích cực hơn.
Khả năng kết nối giữa lễ hội Kỳ Yên và du lịch là một trong những hướng phát triển tiềm năng trong tương lai. Với vẻ đẹp văn hóa và các hoạt động sôi nổi, lễ hội có thể thu hút khách du lịch cả trong và ngoài nước. Việc phát triển du lịch dựa trên lễ hội cần có sự đầu tư về cơ sở hạ tầng, tăng cường quảng bá hình ảnh và sản phẩm truyền thống của địa phương. Bên cạnh đó, việc bảo tồn và khôi phục các hoạt động văn hóa truyền thống cũng là yếu tố quan trọng để duy trì bản sắc văn hóa trong bối cảnh hội nhập quốc tế.
Lễ hội Kỳ Yên Bến Bình Đông không chỉ là dịp để người dân tôn vinh các giá trị tâm linh mà còn là một phần quan trọng trong đời sống văn hóa của cộng đồng. Với sự phát triển của xã hội, lễ hội cần sự quan tâm và nỗ lực bảo tồn của cộng đồng và chính quyền địa phương chắc chắn sẽ góp phần gìn giữ và phát huy giá trị độc đáo của lễ hội này trong tương lai. Điều này không chỉ mang lại lợi ích cho người dân địa phương mà còn đóng góp vào việc giữ gìn và phát triển bản sắc văn hóa của dân tộc Việt Nam.
Hữu Rin/ Ban Phóng viên – Chuyên đề
