Thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam trong thời gian qua đã có những bước phát triển nhanh chóng. Đặc biệt là thế hệ trẻ, thế hệ gen Z. Nếu như trước kia, mỗi lần ra đường, các bạn phải đem tiền bạc, giấy tờ, thẻ ngân hàng. Thì nay chỉ cần một chiếc điện thoại. Các bạn có thể quét mã trả bất kỳ món hàng nào bạn muốn mua, từ các cửa hàng lớn cho đến những chiếc xe bán hàng rong, gánh hàng trên vỉa hè.
Không biết từ bao giờ, người mua hàng bắt đầu xin số tài khoản ngân hàng của người bán để chuyển trả món hàng mình đã mua. Cũng không biết từ bao giờ, từ các trung tâm thương mại, quán cà phê, cửa hàng bánh hay những chiếc xe bán hàng rong đều được gắn mã QR tài khoản ngân hàng của chủ hàng, phục vụ cho quá trình thanh toán “nhanh, gọn, lẹ” của các thượng đế.
Thanh toán không dùng tiền mặt có nhiều hình thức như Internet banking, E-banking, Mobile banking, ATM, thẻ tín dụng, thẻ ngân hàng, thanh toán online,… nhưng phổ biến hiện nay chủ yếu là hình thức thanh toán trực tuyến qua ứng dụng điện tử bằng mã QR. Tuy “sinh sau đẻ muộn” nhưng nó lại là hình thức được người dân, đặc biệt là các bạn trẻ ứng dụng rộng rãi.
Dạo một vòng quanh khu ký túc xá Làng đại học quốc gia TP. HCM, những hàng quán quanh trường ĐH Văn hóa TP. HCM, những tấm bảng có dán sẵn mã QR tài khoản ngân hàng của người bán là hình ảnh dễ thấy nhất tại các quán xá ở đây. Sinh viên là đối tượng yêu thích cách thanh toán không dùng tiền mặt, trực tiếp quét mã chuyển khoản thanh toán này nhất. Hầu như 100% các hàng quán tại đây đều dán mã QR tại quầy thanh toán, có quầy còn “hiện đại” hơn khi trang bị một thiết bị loa thông báo số tiền vừa được chuyển vào tài khoản. Chỉ cần có dòng tiền vừa được chuyển vào, loa sẽ vang lên giọng nói số tiền vừa được chuyển, giúp cho chủ hàng dù đang bận rộn bán hàng, không có thời gian check điện thoại cũng biết được tiền vào hay chưa, người mua cũng biết được tiền mình chuyển trả đã vào, không cần phải đưa điện thoại để chủ quán xác nhận đã chuyển chuyển tiền.
Từ chỗ xa lạ, chỉ một vài năm ngắn ngủi, hình thức tiêu dùng không dùng tiền mặt này đã trở thành thói quen với giới trẻ, đặc biệt là sinh viên. Với hình thức thanh toán đa dạng (Internet Banking, Mobile Banking, QR Code, ví điện tử…), giới trẻ có thể thanh toán cho các nhu cầu thiết yếu như: điện, nước, wifi, phí điện thoại, vé xe/tàu/máy bay, nộp học phí, mua hàng trong siêu thị/cửa hàng tiện lợi, mua hàng qua mạng… một cách nhanh chóng và tiện lợi.
Bạn Thanh Hiếu – một sinh viên trong khu ký túc xá làng Đai học quốc gia TP. HCM chia sẻ: “Em hay quét QR Code để thanh toán cho các nhu cầu ăn uống, mua sắm của mình tại đây. Em thấy nó tiện lợi hơn nhiều so với thanh toán bằng tiền mặt. Đi ăn với bạn bè, chỉ cầm theo đúng 1 chiếc điện thoại là được. Bây giờ từ chú bán trà chanh cho đến quán ăn, trà sữa đều có chuẩn bị sẵn mã QR để mình thanh toán mà. Cách thanh toán này cũng an toàn hơn khi em không phải mở ví để lấy tiền, tránh trường hợp vô tình làm rơi tiền hoặc tệ hơn là bị cướp.
Còn với bạn Quỳnh Nhi: “Thanh toán qua chuyển khoản em thấy nó nhanh mà tiện lợi. Tiết kiệm thời gian hơn rất nhiều so với đưa tiền mặt, đợi chủ hàng đếm hoặc tìm tiền thừa để trả. Sinh viên tụi em cũng không có phương tiện để đến cây ATM rút tiền mặt, nên cách thức chuyển khoản là tối ưu nhất”.
Kết quả khảo sát cũng cho thấy đa phần tất cả các cửa hàng, siêu thị, quán cà phê, thậm chí là chợ,… hiện nay cũng đã bắt kịp xu hướng thanh toán này. Rất dễ dàng bắt gặp các bảng mã QR dán khắp nơi. Có thể thấy, phương thức thanh toán không dùng tiền mặt đang dần thay thế các phương thức truyền thống, tạo ra một môi trường thanh toán tiện lợi và mạnh mẽ.
Và giới trẻ là nhóm người dùng chủ lực và là lực lượng nòng cốt trong việc thực hiện chuyển đổi số trong thanh toán. Có thể lý giải, giới trẻ vốn là những người thích công nghệ, nhanh nhạy với cái mới. Đặc biệt, hầu hết các bạn trẻ gen Z được tiếp xúc với công nghệ từ sớm qua các nền tảng giải trí, mua sắm online. Nhờ đó, lứa tuổi này luôn dẫn đầu trong xu hướng thanh toán không tiền mặt.
Năm 2020, 2021, dịch Covid -19 hoành hành, thói quen thanh toán không dùng tiền mặt để an toàn trước dịch bệnh được hình thành. Vì vậy, khi dịch Covid -19 qua đi, xã hội quay trở lại hoạt động bình thường, thói quen chi tiêu qua chuyển khoản đã hình thành luôn, đặc biệt là với giới trẻ.
Ngoài ra, thanhtoán không dùng tiền mặt giúp giới trẻ giảm bớt phần lớn chi phí đi lại khi các thao tác thanh toán có thể thực hiện ở mọi lúc, mọi nơi. Bên cạnh đó, thanh toán không tiền mặt còn đem đến cho người dùng nhiều ưu đãi hấp dẫn như voucher, hoàn tiền, tích điểm… giúp tiết kiệm chi phí cho người dùng. Điều này cũng là một yếu tố quan trọng thu hút nhiều người trẻ sử dụng hình thức thanh toán không tiền. Mỗi app ngân hàng sẽ có những chương trình kích cầu khách hàng sử dụng ứng dụng của mình, luôn nâng cấp mỗi ngày để mang lại cho người dùng một trải nghiệm hoàn hảo nhất.
Huỳnh Phương/Ban Phóng viên Chuyên đề
